نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

• معصومه عبدی ¹
• میترا حبیبی ²

¹ پژوهشگر دوره دکتری شهرسازی، دانشکده معماری و شهرسازی، دانشگاه هنرتهران

² دانشیار گروه شهرسازی، دانشکده معماری و شهرسازی، دانشگاه هنرتهران

چکیده

فضا به یکی از مؤلفه‌های اساسی در تحلیل‌های شهری تبدیل‌شده است. درواقع شهرها مهم‌ترین بستر تولید فضا بوده و هدف فضاهایی که با سرمایه شکل گیرد، تضمین شرایط لازم برای تولید و بازتولید روابط سرمایه‌داری است. براین‌اساس مقاله حاضر به شیوه توصیفی - تفسیری و با روش بازبینی سیستماتیک منابع و اسناد، فرایندهای تولید فضا و سپس فرآورده‌های آن را با استناد به دستگاه فکری لوفور و هاروی و در نهایت دیالکتیک اجتماعی - فضایی ادوارد سوجا و اشتراکات نظری آنان به‌عنوان هدف اصلی پژوهش، موردبررسی قرار می‌دهد. آنچه از این پژوهش می‌توان نتیجه گرفت نیز این است که روابط تولیدی در شهر میان قدرت حاکم و طبقه فرودست با تولید فضای جدید بازتولید می‌شود و قدرت با شیوه جدید تولید می‌کوشد تا نظم فضایی جدیدی را همراه با ابزار تولید خود در شهر و فضاهای آن ایجاد کند. در این ‌بین علاوه بر یک محیط تولیدی، محیط مصرفی نیز شکل می‌گیرد که مستقیماً بر زندگی روزمره شهروندان تأثیرگذار است. این امر به شیوه‌های متفاوتی در آراء هر سه اندیشمند بیان‌شده است همچنین تحلیل دیدگاه‌ها نشان‌دهنده این است که هاروی در بیان سه مدار گردش سرمایه با تکیه بیشتر بر رفتار سرمایه دارانه و سوجا در بیان دیالکتیک اجتماعی- فضایی و تأکید بر درک شیوه‌های جدید و متفاوت تفکر فضایی هر دو به نحوی وام‌دار اندیشه‌های لوفور بوده و به بسط دیالکتیک فضایی وی پرداخته‌اند.

کلیدواژه‌ها

• تولید فضا
• تریالکتیک لوفور
• چرخۀ دوم انباشت سرمایه
• دیالکتیک سوجا