نوع مقاله : مقاله پژوهشی
نویسندگان
1 کارشناسی ارشد معماری بایونیک،موسسه آموزش عالی رسام
2 دکتری تخصصی، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد تهران غرب، دانشکده هنر و معماری، واحد فبلب
3 دانشجوی کارشناسی معماری داخلی، دانشگاه آزاد تهران غرب، واحد پیامبر اعظم
چکیده
سیر تکوین معماری سنتی ایران با ظهور عناصری هویتساز چون گنبد در جهت نوعی کمالگرایی حرکت میکند. گنبد ایرانی به لحاظ وجهه اصیل تاریخی، مبانی نظری قوی، ویژگیهای منحصر به فرد نیارشی و خنک نگهداشتن فضای تحت پوشش خود به عنوان یک المان مهم در معماری مطرح میشود که در انواع بناها به کار گرفته شده است. گنبد در واقع ارائۀ یک معماری کامل است، چه آن جا که کاربرد سازهای داشته و چه آنجا که نمادی از حقایق ماورائی باشد. در واقع گنبد به عنوان یک نشانۀ شهری با شکستن خط آسمان و هدایت دید به سمت دنیای پرنقش و نگار خود، به خوانایی فضا کمک میکند. در فرایند شکل دادن به فضا در معماری ایرانی، شاهد انتزاع رنگها و تصاویر در ساختمانها هستیم. معمار ایرانی با استفاده از آرایههای متنوع دست به آفرینش میزند. اوج تجلی و نمایش صفات آرایهها در گنبد نمایان میشود و رنگ که به عنوان یک عنصر بصری کارآمد در منظر شهری مطرح است، این شکوه و جذابیت را دو چندان مینماید. در واقع رنگ، ابزاری است که معمار میتواند به وسیله آن فرم را هویت بخشد و منطق بصری فضا را تحت تاثیر قرار دهد. رنگها در گنبد راوی معنایی عمیق و عرفانی هستند که ذهن بیننده را در راستای کشف و شهود سوق میدهند. نقشها، اشکال و الگوهای اسلیمی و هندسی، همراه با استفاده آگاهانه از رنگ و توجه به هارمونی و تضاد، در سایه نظمی بدیع، گنبد را به عنوان یک عنصر شاخص معنایی مطرح کرده و حس هماهنگی و پیوستگی را به ذهن بیننده متبادر میسازد.هر رنگ روی گنبد بخشی از کلیت بزرگتری است که بازتابی از مفهوم بنیادینی دارد، تا حقیقتی ماورائی را تصویر کند. اوج این هنرنمایی و رمزپردازی را در دوره صفویه شاهد هستیم. این پژوهش میکوشد تا با بررسی چگونگی همنشینی رنگی در پوستۀ بیرونی گنبدخانهها در دورۀ صفوی، الگوی رنگی را ارائه دهد تا برای فضاسازی با هویت در معماری امروز ایران قابل استفاده باشد. در این پژوهش از روش مدلسازی رایانه ای و ازمودن نتایج به شیوه استدلال منطقی و مشاهده و تجربه استفاده شده است.
کلیدواژهها